11. edycja Konkursu międzybankowego BANRISK zakończona, a oto jej wyniki:

Za nami już 7. decyzja. W drugim roku działalności, co kwartał, rynek i gospodarka przynosiły dość zaskakujące zmiany, w których wszystkie banki dobrze sobie radziły. Oto przedostatni ranking wirtualnych banków:

Jak komentuje ten kwartał mentor, w tym okresie inwestorzy giełdowi skłonni byli najwięcej płacić za akcje grupy pięciu banków, które miały najlepsze wyniki.

Ostatni kwartał nie przyniósł jakichś zasadniczych zmian rynkowych. Gospodarka i rynek nadal rosły, ale widać, że tempo zmian osłabło. Na rynku kredytowym i rynku obligacji ceny części instrumentów jeszcze rosły, a niektórych już spadały.

Generalnie – scenariusz nadal ma łagodny przebieg, bowiem pozwala łatwo kompensować niekorzystne skutki w jednym obszarze poprzez sprzyjające warunki w innym. Tak było w przypadku kredytów i depozytów. Można było znaleźć najkorzystniejsze spready rynkowe w celu poprawy dochodu odsetkowego netto. Mimo, iż i tak przychody netto z odsetek były mocno wyśrubowane, to w większość zespołów zdołała je wyciągnąć w górę. Aktualnie palmę pierwszeństwa w tej dziedzinie trzyma bank, który zbliżył się z wynikiem do 80mln$.

Jeśli chodzi o rynek obligacji, to powstała wyjątkowo ciekawa sytuacja na krzywej dochodowości. Stopy rentowności rządowych papierów z wykupem do 1 roku średnio wzrosły o 27bp, w tym samym czasie obligacje o dłuższym tenorze spadły o 20bp. Średnia arytmetyczna zamian wyniosła 0bp, co nie oznacza, że taka zmiana pozostała bez wpływu na portfele obligacji banków. Tylko od struktury portfela zależało, jaki kierunek miała jego wycena do rynku.

Zabezpieczanie portfela poprzez sprzedaż kontraktów futures nie było łatwe. Na niektórych obligacjach z dodatnią wyceną do rynku, kontrakty nie przynosiły zysku, na innych, z wyceną ujemną, kontrakty dawały sensowne zyski. Ile warto było sprzedawać? Zmniejszać sprzedaż czy ją zwiększać? W tej – tak trudnej do precyzyjnego oszacowania – sytuacji, nie było jednoznacznej odpowiedzi. To zależało od konkretnego portfela, konkretnego banku.

Na szczęście nawet najbardziej niekorzystne decyzje (spekulacje w niewłaściwą stronę)  nie powodowały rujnujących strat. Było tak, gdyż większość portfeli banków była skoncentrowana na krótszych terminach wykupu.

W dotychczasowych decyzjach drugiego roku działalności nie zaznaczyły się wyraźnie przewagi z tytułu przychodów prowizyjnych i opłat z obsługi rachunków netto. Poza nielicznymi wyjątkami, banki skoncentrowały się na obronie pozycji depozytów na rachunkach bieżących.  

 Zakończył się kolejny etap gry - zespoły podjęły 6. decyzję. A oto jej rezultaty:

A jak komentuje ten kwartał Mentor?

W dalszym ciągu mamy do czynienia z bardzo sprzyjającymi trendami rynkowymi. Kolejny kwartał przyniósł wprawdzie spadek oprocentowania kredytów, ale jeszcze większy spadek DRP, depozytów instytucji publicznych i LIBOR poprawiał humory bankowcom. Spready rynkowe pomiędzy źródłami finansowania i kredytami znacznie wzrosły, dając kolejną okazję na poprawienie dochodu odsetkowego netto.

Na rynku obligacji niezbyt duże zmiany wzrostowe stóp rentowności powodowały wielomilionowe straty z wyceny portfeli, głównie z powodu zakładanego innego kierunku zmian rynkowych. Tylko nieliczni uważni obserwatorzy rynku spodziewali się lekkiej korekty stóp rentowności papierów. Jednak standardowe podniesienie liczby kontraktów futures o 10% nie zawsze wystarczało. Portfele są już dość duże i ich zabezpieczenie wymaga dość złożonych działań. Spekulowanie dla niektórych było dość niebezpieczne, gdy jednocześnie realizowano zaplanowany skup akcji. 

Przypadek nagłej zmiany kierunku rynkowych stóp rentowności nie wyrządził bankom większych szkód. Zyski wprawdzie się zmniejszyły, ale - tak jak wielokrotnie podkreślałem - premiowane są zyski operacyjne, do powiększania których warunki były bardzo sprzyjające.   Zatem mimo iż jednorazowe straty pozaoperacyjne  były wysokie, nie zawsze rzutowały na cenę akcji.

Czy można było się takiej zmiany spodziewać? Przyznaję, że w tym scenariuszu autorzy celowo chcieli uśpić czujność grających. Wszystkie sygnały z wielu rynków zapowiadały kontynuację trendu spadkowego stóp procentowych. Jednak na rynku obligacji inwestorzy muszą bardzo dokładnie śledzić wszystkie sygnały, nie tylko trendy. Z nagłą zmianą kierunku trendu już mieliśmy do czynienia pomiędzy kwartałami 2.3 i 2.4. Wówczas ta zmiana była dla wszystkich korzystna. Portfele były wyceniane wysoko w górę, zaś kontrakty Futures przynosiły porównywalne, ale trochę mniejsze straty. Nikt jednak nie próbował dociec, czy można było tę sytuację przewidzieć. Obecna sytuacja była odwrotna do tamtej. Jeden zespół, który w poprzednim przypadku się pomylił i spekulował w odwrotnym kierunku, tym razem prawidłowo przewidywał kierunek zmian. Skąd wiedział? Zapewne dowiemy się tego dopiero podczas WZA, gdyż wszyscy będą chcieli to pytanie zadać.        

Warte rozważenia były także koszty finansowania. Wprawdzie oprocentowanie środków na rynku międzybankowym obniżyło się, to średnio koszty CD spadły niżej. Ponownie wiele banków odnotowało wzrost środków na rachunkach bieżących. Czy przyjęta strategia banku w dziedzinie źródeł finansowania się sprawdza? Teraz jest jeszcze więcej informacji, bowiem to już drugi kwartał roku w którym banki funkcjonują na bazie swoich strategii finansowych. Do końca gry coraz bliżej. Monitorowanie, czy przyjęte w strategiach założenia są słuszne, czy rzeczywistość okazuje się trochę inna, musi być na porządku dziennym. Może warto coś zmienić lub dostosować?

Wirtualne banki zaczęły II rok działalności na rynku. Zespoły przeanalizowały swoje dotychczasowe działania i zaplanowały swoje strategie na kolejne cztery kwartały. Na razie, po pięciu kwartałach, ranking przedstawia się następujaco:

A oto komentarz mentora do zakończonego właśnie okresu:

Mimo iż stopy na rynku kredytów spadły i nastąpiło zawężenie spreadów rynkowych, w większości przypadków marże odsetkowe ucierpiały w niewielkim stopniu. Średni dochód odsetkowy netto w poprzednim kwartale wynosił 58,8mln$ a obecnie 55,7mln$. To dowód, że zespoły coraz lepiej zrządzają kosztami odsetkowymi.

Spadek rentowności obligacji na rynku był spodziewany przez prawie wszystkie zespoły, o czym świadczą decyzje o obniżaniu liczby sprzedawanych futures. Zyski pozaoperacyjne na hedgingu były jednak w tym kwartale bardzo zróżnicowane. Na wielkość tego zysku wpływ miała głównie wielkość portfela obligacji i jego długość ważonego Duration. Ta sytuacja miała korzystny skutek dla First Choice Bank. Dobry zysk na kontraktach miały także Blue Banki i CINQ-a-SEPT.

Nadarzała się także okazja do sprzedaży kredytów hipotecznych, z której skorzystały tylko SEED Bank i Carbo Bank. Jednorazowe zyski na tych transakcjach nie były zbyt duże.

Przychody pozaodsetkowe netto, tj. przychody netto z prowizji (bez hedge i pracowników sezonowych), nie poprawiły się. Średnio wynoszą 7,1mln. Przychody z opłat za prowadzenie rachunków bankowych zaczynają wzrastać. Kwartał temu wynosiły średnio 4,1mln$ a obecnie 4,8mln$.

Zaczyna się poprawiać płynność banków. Poprzednio, średni wskaźnik płynności uwzględniany do wyceny akcji wynosił 16,3%,  a obecnie 19%. Poprzednio niski wskaźnik płynności posiadały 4 banki obecnie 3.

Banki wystawiają się na coraz większe ryzyko stopy procentowej. Na koniec poprzedniego roku tylko jeden  bank  miał wymóg kapitałowy za ujemną lukę niedopasowania (1-90) powyżej 10mln. W tym kwartale już 6 zespołów. Wiadomo dlaczego. Krótsze finansowanie dla dłuższych aktywów to tańsze finansowanie, a każdy chce mieć jak najlepszy wynik odsetkowy.

Kilka banków postanowiło się wzmocnić kapitałowo poprzez emisję obligacji. Była okazja na tańsze zaciągnięcie długu na pozyskanie środków z emisji obligacji długoterminowych. Dotychczas były one bardzo drogie. Wprawdzie stopa 10,35% nie była jeszcze dla wszystkich banków atrakcyjna, ale w 2.4  jeszcze wynosiła 12%. Tym razem warto było się finansować DRP, bowiem CD i LIBOR nie spadły w takim stopniu. Stopa 7,6% była na tyle atrakyjna, że całe posiadane saldo depozytów rynku pieniężnego kosztowało mniej niż wcześniej posiadane CD.

Na kwartał 3.3 szykują się dalsze (w jeszcze większej skali) obniżki środków finansowania działalności. Przy znacznie mniejszych spadkach oprocentowania rynkowego kredytów jest szansa na bardzo dobre wyniki z marży odsetkowej netto. Nie może to jednak usypiać czujności zespołów. Do końca gry jeszcze kilka kwartałów. 

Na pierwszy kwartał drugiego roku działalności najwyższym poziomem depozytów a’vista ludności może pochwalić się First Choice Bank, najmniej posiada ich Seed Bank, który obrał strategię banku hurtowego.  Jednocześnie FCB zbiera najwyższe przychody z obsługi tych rachunków.

Jesteśmy na półmetku gry, zespoły podjęły 4. decyzję. Jak podsumował ten kwartał Mentor, na półmetku gry sytuacja rynkowa była wyjątkowo korzystna dla sektora bankowego. Rynek kredytowy wprawdzie dalej nie wzrastał, ale spadły rynkowe ceny środków pieniężnych. Jedynie rynkowe stopy kredytów konsumpcyjnych były droższe o 50bp, natomiast kredyty komercyjne były oferowane po cenie niezmienionej od kwartału 2.4. Minimalnie tańsze były kredyty hipoteczne.

Wśród depozytów terminowych najwyższy spadek oprocentowania odnotowały depozyty instytucji publicznych 50bp, następnie DRP – 40bp. Na koniec minionego kwartału staniały również środki na rynku międzybankowym. Spadki były nierówne, zatem warto było zastanowić się nad odpowiednim doborem źródeł finansowania. Efekty wyraźnie widać na rachunkach wyników wszystkich banków – koszty odsetkowe spadły od 0,1 do 9,3mln, jednoczesnym wzroście (poza nielicznymi wyjątkami) przychodów odsetkowych.     

Korzystne były także zmiany na rynku papierów wartościowych. Rentowność krótkoterminowych papierów oferowanych na rynku spadła, natomiast rynkowe stopy rentowności papierów średnio i długoterminowych praktycznie nie zmieniła się. W sporadycznych przypadkach miał miejsce wzrost o 1-5bp na ogół nie powodując większych strat na wycenie portfeli bankowych portfeli. Wielkość zmian wartości rynkowej zależała od struktury portfeli. 

Większość zespołów prawidłowo prognozowała kierunek zmian wartości swoich portfeli, chociaż w prognozach widać było oczekiwanie dość znacznych wzrostów. W kilku przypadkach prognozy były zgodne z tym co się stało na rynku. W jednym – prognozujący – oczekiwali niedużego spadku wartości portfela. W jednym – braku zmian.      

W tej fazie gry zazwyczaj uczestnicy już dość dobrze znają mechanizmy gry i główne zależności pomiędzy zmiennymi. Drugi rok działalności to okres, w którym powinno się jedynie doskonalić to co zostało osiągnięte. Obszarów do poprawiania wyników jest sporo. Każdy zespół powinien przeanalizować wszystkie dotychczasowe swoje decyzje i ocenić w których obszarach decyzyjnych osiąga swoje zamierzenia, a które są jeszcze jego piętą achillesową. Porównując się do konkurencji w poprzednich decyzjach należy stwierdzić jakie przewagi konkurencyjne posiadają inni, a jakie tkwią we własnym Banku. Na tym tle należy sformułować cele na następny rok – jak uzyskać to co najlepszego mają konkurenci. I to będzie najbliższe zadanie dla wszystkich zespołów.

Tymczasem ranking przedstawia się następująco:

Po świąteczno-noworocznej przerwie zespoły wróciły do gry. Rynek w 3. decyzji (kwartał 2.4) okazał się być sprzyjający dla banków. Kredyty podrożały średnio o 38bp. Zatrzymały się jedynie kredyty konsumpcyjne, które już poprzednio były najdroższe. Kredyty komercyjne oferowano średnio o 40bp drożej, a kredyty hipoteczne o 55bp. W podobnym tempie wzrosła rynkowa stopa depozytów rynku pieniężnego. Nieco mniej podrożały depozyty terminowe instytucji publicznych. Natomiast najbardziej podrożały środki na rynku międzybankowym (zarówno przyjmowane jak i pożyczane). Tu skala podwyżek sięgała 65-70bp.

Przy umiejętnym finansowaniu można było dość znacznie ( o kilka-kilkanaście milionów) poprawić przychód odsetkowy  netto.

Za to na rynku obligacji zaczęły się wreszcie spadki stóp rentowności powodując wzrost wartości rynkowej portfeli. Zmiany były dość znaczne – w efekcie dając bankom duży przychód z wyceny rynkowej obligacji (w zależności od wielkości i struktury portfela można było osiągnąć przychody rzędu 20-60mln. Wynika stąd, że warto było tym razem zaniżać sprzedaż - przynoszących straty - kontraktów futures. Nie wszyscy się do tych warunków dostosowali - w efekcie zysk pozaoperacyjny netto osiągał wielkość 2-10mln.

Trzeba pamiętać, że zyski pozaoperacyjne nie są traktowane tak samo jak straty. Tylko ok. 1/3 zysku pozaoperacyjnego netto jest uwzględniane w wycenie akcji. Preferowany jest zysk operacyjny, a właściwie jego wzrost.    

Władze samorządowe które wyemitowały obligacje trzy-cztery lata temu, po raz kolejny ogłaszają niemożność wykupienia całej emisji. Tym razem dotknęło to serii 8.4,  9.2  i 10,1 (w każdym przypadku niewypłacalność objęła 2 % wartość nominalnej emisji). Trudno było się tego spodziewać, gdyż serie te nie miały zanadto wyśrubowanych kuponów odsetkowych, ale trudności z wypłacalnością poszczególnych emitentów są niestety nie do przewidzenia.

Powinno to skłaniać banki do aktywniejszego uczestnictwa w transakcjach na papierach wartościowych, tym bardzie że nowe obligacje mają o wiele korzystniejsze kupony odsetkowe niż te, które pochodzą z wcześniejszych emisji. W większości banków wystąpiły ujemne luki niedopasowania przeszacowań dochodów i kosztów odsetkowych z tytułu zwiększonego finansowania się krótkoterminowymi pasywami. Powodowało to zwiększenie wymogów kapitałowych do współczynnika wypłacalności. 

W niektórych zespołach pojawiły się problemy niedostatecznej wystarczalności kapitału. W dwóch przypadkach CAR był poniżej jedynki. W pozostałych współczynniki jest utrzymywany jest utrzymywany raczej bezpiecznie. Nie wiadomo czy posiadane fundusze będą wystarczające na skompensowanie nieprzewidzianych strat finansowych.  Tymczasem zespoły ciągle powstrzymują się przed zwiększaniem funduszy własnych czy to poprzez emitowanie akcji czy długu długoterminowego.

Ponad połowa banków odnotowała spadek wskaźnika płynności finansowej, który także jest uwzględniany w wycenie akcji

Miniony kwartał mimo iż dawał duże szanse na poprawę wyników na giełdzie, w większości spowodował obniżenie notowań giełdowych. Tylko w jednym przypadku nastąpił wzrost cen akcji. W tym jedynym przypadku zysk netto przekroczył poziom 19mln. W pozostałych przypadkach  - mimo niezłych wyników – ceny akcji spadły o kilka-kilkanaście procent. A oto wyniki:

Gra nabiera rozpędu, przed dłuższym Świątecznym wypoczynkiem zespoły podjęły drugą konkursową decyzję. Obecnie ranking przedstawia się następująco:

Zaczęła się prawdziwa rywalizacja konkursowa i mamy juz wyniki pierwszej decyzji: